196. Cách xưng hô

37347- Cách xưng hô trong Phật giáo Việt Nam

Cutranlacdao: Cách xưng hô trong Phật giáo Việt Nam. Thích Chân Tuệ. Cơ sở Phật học Tịnh Quang Canada

Trong khóa nghiên tu an cư mùa hạ năm 2005, tại Tổ Đình Từ Quang Montréal, Canada, các thắc mắc sau được nêu lên trong phần tham luận:

1) Khi nào gọi các vị xuất gia bằng Thầy, khi nào gọi bằng Đại Đức, Thượng Tọa hay Hòa Thượng?

HL: Khi các Ngài còn mắc nợ dân chúng bằng cách ăn cơm bá tánh và tu chưa xong. Cho đến khi các Ngài chứng đắc quả vị Thánh thì mới thôi được gọi như trên.

Cutranlacdao: khi nào gọi các vị nữ xuất gia bằng Ni cô, Sư cô, Ni sư hay Sư Bà? Có bao giờ gọi là Đại đức Ni, Thượng Tọa Ni hay Hòa Thượng Ni chăng?

HL: Khi các Ngài còn mắc nợ dân chúng thì còn bị kêu như trên. Cho đến khi đắc quả vị Thánh thì kêu làm sao cũng được vì lúc đó các Ngài không có bản ngã. Mà đã không còn bản Ngã thì không có địa vị. Có nghĩa là đã vào nhà Như Lai rồi thì là trống trơn, là... không có cái ghế (Kinh Duy Ma Cật).

Cutranlacdao: Khi ông bà cha mẹ gọi một vị sư là Thầy (hay Sư phụ), người con hay cháu phải gọi là Sư ông, hay cũng gọi là Thầy Như vậy con cháu bất kính, coi như ngang hàng với bậc bề trên trong gia đình chăng?

HL: Như vậy thì lở ông cụ tằng tổ của dòng họ mình gọi các Ngài bằng Thầy mà bây giờ mình cũng gọi là Thầy thì không lẽ mình lại mang tội... “Bất Kính”?

Cutranlacdao: Một vị xuất gia còn ít tuổi đời (dưới 30 chẳng hạn) có thể nào gọi một vị tại gia nhiều tuổi (trên 70 chẳng hạn) bằng “con” được chăng, dù rằng vị tại gia cao niên đó xưng là “con” với vị xuất gia.

HL: Nói trắng ra, Sư Cô về thăm nhà của mình: Anh em đều gọi là Thầy và tự xưng là “Tôi”, Bà mẹ cũng gọi là Thầy và xưng là “Tôi”. Sư Cô tự xung là “em” đối với các anh. Và tự xưng là “Con” đối với mẹ. Đây là chuyện có thật, khi đệ đi chữa bệnh và đã gặp trường hợp trên.

Cutranlacdao: Sau khi xuất gia, một vị tăng hay ni xưng hô như thế nào với người thân trong gia đình?

HL: Khi chưa đắc quả vị Thánh thì có lẽ là như phía trên. Còn khi đã đắc quả vị Thánh rồi thì xưng hô... làm sao cũng được. Cách đúng nhất là vị đó tự xưng là “Tôi” hay “Tui” Còn đối với người đối diện thì cho dù là con trai, con gái, già, trẻ, lớn, bé đều xưng là “Ông”. Cách xưng hô quái đản nay xảy ra một cách tự nhiên, khi vị này... soi kiếp và thấy rõ những tình trạng “điên đảo mộng tưởng” của thế giới hiện tượng. Những tình trạng điên đảo mộng tưởng này, lúc nào cũng có: Khi thì chính vị này lại là Vợ của bà chị của mình, lại có khi lại là chồng của ba mình. Lại không thiếu trường hợp là anh của ông ngoại của mình... vân vân và vân vân... 

Nói tóm lại: Các vai vế cứ lộn tùng phèo cả lên! Do vậy mà có cách xưng hô... một cách “trung tính” như trên. Mặt khác, khi vào các Mạn Đà La Mật Tông... thì các Ngài hay tự xưng là “Tui” hay “Tôi” và kêu hành giả là “Ông”, bất kỳ đó là con trai hay là con gái. Còn phần hành giả thì tự nhiên xưng là “Con” và gọi các Ngài là “Thầy”.